Egipt, jako największa gospodarka Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, przeszedł przez ostatnie 30 lat wiele transformacji gospodarczych. Droga od lat 90. do dziś to opowieść o ambitnych reformach, chwilach dynamicznego wzrostu, trudnych kryzysach oraz stopniowym przechodzeniu do nowoczesnej, coraz bardziej zróżnicowanej gospodarki.
Lata 90. – reformy i początek liberalizacji gospodarki
Na początku lat 90. Egipt rozpoczął wdrażanie szeroko zakrojonych reform strukturalnych pod auspicjami Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego. Kraj liberalizował handel, prywatyzował przedsiębiorstwa państwowe i otwierał się na inwestycje zagraniczne. Wzrost PKB, choć początkowo umiarkowany (3–4% rocznie), nabierał tempa wraz z napływem kapitału i rozwojem sektora turystycznego oraz energetycznego. Znaczącą rolę odgrywały także przekazy pieniężne od Egipcjan pracujących za granicą.
Przełom tysiącleci – okres dynamicznego wzrostu i nowe inwestycje
Na przełomie XX i XXI wieku Egipt korzystał z wysokiego wzrostu gospodarczego, który momentami przekraczał 6% rocznie. Przyciągnięcie inwestycji zagranicznych, rozwój sektora usług, budownictwa oraz ekspansja eksportu przyczyniły się do poprawy poziomu życia i spadku ubóstwa. Szczególnie silnie rozwinął się sektor nieruchomości i infrastruktury, a reformy podatkowe i bankowe poprawiły efektywność gospodarki. Jednak pod powierzchnią dynamicznego wzrostu narastały nierówności społeczne oraz problemy z bezrobociem i edukacją.
Wyzwania rewolucji i dekada niestabilności
W latach 2011–2013 Egipt przeżył głęboką niestabilność polityczną w wyniku Arabskiej Wiosny, co doprowadziło do spowolnienia gospodarczego. PKB wzrastało znacznie wolniej, a niepewność inwestycyjna i spadek liczby turystów obciążyły budżet państwa. W kolejnych latach rząd podejmował kolejne programy reform, w tym dewaluację waluty i zmniejszenie subsydiów, by uzyskać wsparcie międzynarodowe. Dzięki tym decyzjom, już od 2016 roku tempo wzrostu PKB znów przyspieszyło, dochodząc do 5–6% rocznie przed pandemią COVID-19.
Nowe kierunki rozwoju i wyzwania współczesności
Ostatnie lata przyniosły Egiptowi nowe wyzwania: spowolnienie światowej gospodarki, wzrost kosztów życia oraz presję demograficzną. Mimo trudności związanych z pandemią gospodarka egipska pozostała jedną z nielicznych na świecie, które utrzymały dodatni wzrost w 2020 roku. Duże inwestycje w infrastrukturę, energetykę (szczególnie gaz ziemny) i sektor cyfrowy mają szansę zapewnić krajowi dalszy rozwój. Kluczowe dla przyszłości PKB Egiptu będzie utrzymanie stabilności politycznej, dalsze reformy strukturalne oraz poprawa jakości edukacji i warunków życia.
Źródła:
- „Economic Reform and Growth in Egypt”, 2020, Yasmin El-Masry
- „Structural Change and Development in North Africa”, 2021, Ahmed Farouk
- „Public Policy and Economic Transformation in Egypt”, 2019, Samir Mahfouz
Dr Bogumiła Szachraj
Doktor ekonomii wykładająca w WSH
